Zabajani! Bajeczne manewry literackie – rozważania o kondycji współczesnej bajki (Relacja dla PortalKatowicki.pl)

Tekst ukazał się 22.10.13 r. w serwisie PortalKatowicki.pl: czytaj

Kto by pomyślał, że tyle można o bajce mówić. Ta niedoceniana gałąź literatury, która dość często bywa zepchnięta na drugi plan (przez co wydaje się być niszowa), ma się w Polsce bardzo dobrze.

O jej kondycji, o tym, jak rozległym jest gatunkiem i po co właściwie istnieje, rozprawiano na konferencji Zabajani! Bajeczne manewry literackie – rozważania o kondycji współczesnej bajki.

Ta niepozorna forma literacka towarzyszy nam już do czasów starożytnych. Przyjmuje tyle postaci, ilu jest jej autorów. Może realizować pewien schemat lub go przełamywać. Kontynuować tradycję lub jej zaprzeczać. Nie da się jej jednoznacznie zaszufladkować. Szczególnie jeśli brać pod uwagę dokonania ostatnich dziesięcioleci.

Po tym jak prof. Jan Malicki powitał zgromadzonych (niemal cała sala Parnassos była wypełniona) pryz pulpicie stanął Grzegorz Kasdepke, jeden z najpopularniejszych autorów literatury dziecięcej w Polsce. Opowiadał nie tylko o swojej pracy, o procesie tworzenia, ale przede wszystkim o tym, że tego typu literaturę tworzyć należy tak, by intrygowała zarówno najmłodszych, jak i ich rodziców (lub opiekunów). I że kategoria „literatura dziecięca” jest bardzo rozległy, bo należy brać pod uwagę kategorie wiekowe. Innym odbiorcą będzie sześciolatek, a innym młody człowiek, który oglądał już dwanaście wiosen.

Miejska Biblioteka Publiczna w Jastrzębiu-Zdroju oraz MBP w Mikołowie (reprezentowane kolejno przez: Marię Jasionek i Agnieszkę Wróbel) dołączyły do akcji Zabajani! Jakiś czas temu, a afekty wspólnych działań, których inicjatywa wyszła od Biblioteki Śląskiej mogliśmy podziwiać na przygotowanych prezentacjach. Obie instytucje opracowały specjalne programy literackie dla najmłodszych (w wieku od kilku do kilkunastu lat), który sukcesywnie realizowały animując nie tylko przestrzeń bibliotek, ale i miasta, co doskonale widoczne było w przypadku Jastrzębia.

Przy okazji pozwolę sobie na uwagę, iż to właśnie biblioteki (wraz z Ogniskami Pracy Pozaszkolnej i domami kultury) są jednymi z ostatnich enklaw kultury, gdzie regularnie i skutecznie promuje się czytelnictwo. Festiwale literackie, targi książki są istotne, ale nie uderzają w pokolenia najmłodsze, które są przecież nie mniej ważne. Wielce ubolewam nad tym, że stale zmniejsza się dotacje dla tych instytucji, a i zarobki pracowników pozostawiają często wiele do życzenia.

Wracając jednak do tematu literatury, jej istotność w kształtowaniu młodego człowieka (ale nie tylko młodego) podkreślali w swych przemowach dr Maria Molicka i dr hab. Grzegorz Leszczyński. Oboje skupili się przede wszystkim na rozwoju psychicznym, na mechanizmie projekcji identyfikacji, który następuje w procesie zdobywania kolejnych doświadczeń.

Literatura może być terapią (Molicka skupiała się przede wszystkim na aspekcie psychologii poznawczej) i rozrywką połączoną z nauką (Leszczyński skupiał się raczej na emocjach w ogólnym rozumieniu). Oba wywody poruszały podobne kwestie, książki pomagają nam przecież w doświadczaniu rzeczywistości, rozbudowują wyobraźnię, skłaniają do działania i myślenia.

Joanna Olech ukazała zaś zgromadzonym nieco mroczniejszą stronę bajek. Prezentacja „antybajek”, okraszonych potwornymi lub groteskowymi ilustracjami makabrycznych (aczkolwiek niezwykle interesujących) publikacji odsłoniła bogactwo treści, kontekstów i wielkiej odwagi (lub też chęci sprowokowania czytelnika) autorów.

Na sam koniec, pojawili się przedstawiciele Europejskiego Centrum Bajki im. Koziołka Matołka, wieńcząc spotkanie prezentacją działań tej niezwykłej placówki.

Wszyscy zgodnie twierdzili, że literatura jest niezwykle istotnym elementem procesu socjalizacji. Ma wielki wpływ na sposób pojmowania świata, uczy, bawi i wychowuje, buduje i reorganizuje wartości. Istotne jest, by dostrzec dzieła skierowane do najmłodszych czytelników, dbać o nie i ich recepcję.

Konferencja Zabajani! Bajeczne manewry literackie – rozważania o kondycji współczesnej bajki, odbyła się w siedzibie Biblioteki Śląskiej w Katowicach 20.10.2013 roku.

Krzysztof Chmielewski