Osikany kołek, Wrocław i mściwy nielot - o "Nomen Omen" Marty Kisiel

Z twórczością Marty Kisiel zetknąłem się po raz pierwszy… i przyznam szczerze, jestem w kropce. Z jednej strony czyta się Nomen Omen nadzwyczaj dobrze, to powieść dopracowana, wydaje się być przemyślana w każdym zdaniu… a równocześnie napotkałem na kilka zgryzów (głównie językowych), których pominąć nie sposób. Bo czegoś się trzeba przyczepić.

Fabuła zdrowo „ryje beret”, że pozwolę sobie zaczerpnąć ze słownika Niedasia, jednego z bohaterów powieści. Nagromadzenie fantastycznych (i fantazyjnych) postaci na przestrzeni nieco ponad trzystu stron skutkuje historią prostą i karkołomną równocześnie; pękającą w szwach od wszelkiej maści wypadków, zderzeń i konfrontacji, przeplatanych krótkimi momentami na złapanie oddechu.

Napotkamy tu zarówno na klasyczne – w pewnym sensie – zwroty akcji, jak i zaskakująco świeże (czytaj absurdalne) rozwiązania fabularne. Sądzę, że niewielu czytelników nudziło się podczas lektury. Ja na pewno nie.

Tym, na co szczególnie trzeba zwrócić uwagę, to niebanalne poczucie humoru. Słowne potyczki, humor sytuacyjny i liczne aluzje do… czego się tylko da, wskazują na miłośniczkę groteski i absurdu (oraz produkcji typu Straszny film czy Naga broń). Kisiel uderza w mój gust, jak nikt od dobrych paru miesięcy (i kilku tysięcy stron). Dygresja: po lekturze Nomen Omen zapoznałem się też z opowiadaniem Rozmowa dyskwalifikacyjna i wydaje mi się, że z podobnym stylem spotkam się w niemal wszystkich jej publikacjach… Dobrze to czy źle, nie mnie oceniać.

Na dodatek lekkość, z jaką porusza się po meandrach języka polskiego i jego mniej lub bardziej stabilnych odnogach (patrz gwary młodzieżowe) zapiera dech w piersiach. Z kilkoma wyjątkami rzecz jasna, bo choć zdaję sobie sprawę z faktu, iż jest to pozycja kierowana przede wszystkim do młodzieży (acz nie tylko), to warstwa językowa – momentami – stanowczo została przesycona swoistą nowomową graczy komputerowych i gimbusów. Nie ma znaczenia, czy jest jej wiernym odzwierciedleniem, czy też (co bardziej prawdopodobne) stanowi jeno dość udaną stylizację na potrzeby powieści. Marta Kisiel nieco przesadziła, co skutkowało u mnie chwilami zwątpienia w trakcie lektury. Na szczęście krótkimi. Mówi się, że od nadmiaru głowa nie boli, niemniej warto się zastanowić nad ograniczeniem językowych kulfonów.

Zachwyca przedwojenny Wrocław (a raczej Breslau) i jego tajemnice, które migają nam między stronami. Opisy dawnych lat (szkoda, że tak fragmentaryczne!) wciągają i sądzę, że spokojnie mogłyby chwilami konkurować z fikcjami Krajewskiego, gdyby pokusić się o ich rozszerzenie. Może jakaś powieść-polemika ze Śmiercią w Breslau?

Po czym poznaję dobrą książkę, jaką – pod wieloma względami – jest wyżej omawiana pozycja? Po tym, że gdy docieram do ostatniej strony, gdzieś w głębi pojawia się lekkie ukłucie, żal, że to już i trzeba się z bohaterami pożegnać. Zabawa była przednia.

Polecam Nomen Omen przede wszystkim dlatego, że ma zadatki na to, by wkraść się na te wyższe półki polskiej fantastyki. Ta humorystyczna, jakże barwna powieść dostarczyła mi „detoksykacji” po dłuższej przygodzie z Piekarą i Senderem.

Polecam tym, którzy nie traktują wszystkiego „serio”, cenią sobie ostre riposty i mają dystans do polonistów (wcale nie jesteśmy takimi ciamajdami!). Powoli zabieram się za poszukiwanie Dożywocia, o którym słyszałem niemal same pochlebne opinie. Pora zmierzyć się i z tą pozycją wydawniczą.

Marta Kisiel

Nomen Omen

Uroboros, 2014

Stron: 330

Dziękuję wydawcy za egz. do recenzji

Krzysztof Chmielewski